Büyüyen Elektronik Atık Sorununa Tek Çözüm Geri Dönüşüm! Elektronik Atıklar geri kazanım ve geri dönüşüm yapılmadan diğer katı atıklar gibi dünya yüzeyinde doğal yollarla çözülmesi beklenebilecek atıklar değildir, buna kimyasal yapıları elvermemektedir. Diğer atıklar elektronik atıklar kadar karmaşık değildir, örneğin bir otomobil kokpit alanındaki kumaş plastik vb ekipmanlar haricinde neredeyse tamamen metaldir , evsel atıklar neredeyse tamamen organik bileşenler cam plastik ambalaj malzemeri ve kağıtlardan oluşurlar. Bu örneklenen her çeşit atığın geri dönüşüm prosedürü son derece yalın ve basittir.
Elektronik Atık geri dönüşümü biraz daha karmaşıktır çünki elektronik atıklar çevre için tehlike arz eden kurşun çinko vb elementler de içerebilir , akü ve pil gibi aynı şekilde kirleticiler içerebilirler ve bunlara ek olarak da içeriklerindeki hiçbir kısım organik değildir yani tüm çıktılar üretim çıktılarıdır ve doğal çözülümleri yüzyıllar hatta binyıllar almaktadır.
Şöyle bir örnek gerçekten çok çarpıcıdır dünyanın en eski kişisel bilgisayarlarını üreten şirketlerin bile ürettiği bilgisayarların dünya üzerindeki kirletici etkisinin tam olarak bitmesine şuan binlerce yıl bulunmaktadır. Yani son 2 nesilin yoğun şekilde iç içe olduğu elektronik ürünlerin dünyaya verebileceği zararı bizden sonraki en az 100 nesil yaşayacaktır.
Her gün bir futbol sahasını dolduracak büyüklükte elektronik atık kontrolsüz biçimde dünyaya yayılmakta ve hiçbir çözüm üretilmezse bu yılllarca devam ettiğinde her yıl koca bir şehri kaplayabilecek miktarda elektronik hurda doğa ile buluşacaktır. Bu bizden sonraki nesillere küresel ısınma’dan sonra yapabileceğimiz en büyük kötülükler arasında yer almaktadır.
Yukarıda elektronik hurdaları ile kıyaslama yapmak açısından otomotiv ve evsel atıklardan bahsetmiştik, biraz detaylı anlattığımızda senaryolar aşağıdaki gibi gerçekleşmektedir.
Bir otomobil geri dönüşüm yapılırken öncelikle çevre kirletici etkisi olabilecek soğutma suyu sistemi , yağlama sistemi , yakıt sistemi ve iklimlendirme sistemi içerisindeki tüm sıvılar uygun yöntemler ile bertaraf edilirler. Daha sonra da metal plastik kumaş ve benzeri her çeşit atık kısmı kendine uygun yöntemler ile geri dönüşüm yapılır ve en sonunda ortada hiçbir kirletici neredeyse kalmaz.
Evsel atıklarda durum daha da çevre lehinedir organik atıklar çözülme sahalarında doğal çözülüm sürecine alınır ve aylar yada yıllar içerisinde neredeyse doğal gübrelere dönüşür, metal ambalaj plastik ahşap cam kağıt gibi diğer kısımlar insan gücü veya makinalar yardımı ile ayrıştırılarak geri dönüşüm yapılır. Böylece hem organik atıklardan ayrıştırılmaları tamamlandığından çevre kirletici etkisi ortadan kalkmış olur hemde geri dönüşümleri ile kirletici etkileri bertaraf edilmiş olur hemde ekonomiye büyük katkı sağlarlar.
Tüm bu geri dönüşüm prosedürlerinin gözle görülen temel faydası çevrenin kirletilmemesi ve atıkların geri dönüşümü ile ekonomik değer yaratılması olarak göze çarpar.
Fakat tüm fayda bunla sınırlı değildir, her çeşit geri dönüşüm faaliyeti ile geri kazanılabilir kaynakların ortaya çıkması çok çeşitli faydalar sunmaktadır.
Geri dönüşüm ile yeniden hammadde üretimi en az 10 da bir enerji tüketimi demektir. Yani aynı hammaddeyi geri dönüşüm ile elde etmek %90 daha az enerji tüketmenizi sağlar. Enerjinin bu kadar değerli olduğu bir dönemde bu çözüm son derece büyük bir ekonomik faydadır.
Enerjinin çok daha az tüketilmesi enerjinin çok daha az üretilmesine bu da çok daha az yakıt kullanımına sebep olacaktır. Dünyada nükleer Güneş Enerjisi Rüzgar Enerjisi ve Hidroelektrik enerjisi gibi yakıtsız enerji kaynakları fosil yakıtlı kaynaklara göre çok daha azdır. Yani daha az enerji tüketimi daha az yakıt tüketimi daha az yakıt tüketimi de ekonomik faydasının yanı sıra yakıtların yakılmaması ile karbon salınımında kayda değer düşüş ve yakıtların lojistiğinin yapılmaması ile ikincil yakıt tüketiminde düşük sağlayacağından tüketilmeyen her fosil yakıt hem çevreyi koruyacak hemde dünyada sınırlı kaynaklar olan fosil yakıtların daha sonra tüketimine olanak sağlayacaktır.
Tüm dünya elektrikli araçları önümüzdeki dönemde dolaşıma sokarak sağlayabileceği fosil yakıt tüketimindeki düşüşün çok daha fazlasını sadece geri dönüşüm performanslarını artırarak fazlası ile elde edebilirler. Yani dünyada geri dönüşüm yapılarak fayda sağlayabilecek kaynakları doğru yönetip geri dönüşüm yaparak çok büyük pozitif çevresel etki yakalanması mümkündür.
Ayrıca özellikle metal sınıfı toprak elementlerin tek elde edilme yolu madenciliktir, hiçbir başka yöntem ile elde edilmeleri mümkün değildir. Madencilik çok fazla insan gücü , çok fazla enerji , çok fazla lojistik , çok fazla yakıt , çok büyük yatırım gerektiren bir faaliyettir ve madenleri çıkarmak için doğada kilometrelerce uzunluğunda tüneller açarak kazı yapılır ve madenler çıkarılır. Çıkarılan madenler saf elementler değil toprağın içerisindeki tozlar ve tanecikler biçiminde karşımıza gelir, bütün bu milyonlarca ton kaynak işlenir , saflaştırılır ve kullanılabilir hammadde haline gelir.
Bir yanda ömrünü tamamlamış bir atığın geri dönüştürülmesi ile ortaya son derece düşük maliyetle elde edilebilen geri dönüşüm kaynaklı saf hammadde , bir tarafta da tüm maliyetleri ve olumsuz çevre etkileri ile elde edilebilen doğadan madencilik ile elde edilen saf hammadde değerlendirildiğinde geri dönüşüm ile elde edilenin onlarca defa daha az maliyetli , ekonomik ve çevreci olduğu gerçeğinin hepimiz farkında olmalıyız.
Ayrıca madencilik ile elde edilebilen hammaddelerin yer yüzüne yakın ve çok daha kolay çok daha az maliyetli biçimde elde edilebilecek kısımları maden çağından beri insanlığın yıkıcı önlenemez tüketim açlığı ile tükenmiştir. Yani bundan 200 yıl önce yer yüzüne daha yakın noktalardan elde edilebilen maden kaynakları tüketildiğinden artık çok daha derin noktalardan madencilik yapılmakta bu sebeple madenlerin üretim maliyetleri artmakta , bu sebeple elde edilen hammaddelerin de değerleri artmaktadır. Ayrıca milyonlarca yıllık dünya ömrü ve 10000 yıldan fazladır süren genişmiş insan ömrünün son 100 yılında geçen 9900 yıldan fazla maden tüketildiği ve bundan sonraki 100 yılda yine geçen 10000 yıldan fazla maden ihtiyacı olacağı unutulmamalıdır. Çılgın ve önlenemez tüketim ile dünya yüzeyinde sınırlı olan kaynakları tüketiyor ve daha fazlası için daha derin çukurlar kazıp oradaki madenleri de tüketiyoruz. Bizden sonraki nesilller bizlerin 100 birim kaynak ile edinebildiğim madenleri 100 yıl sonra 200 birim kaynak ile elde edemeyecekler cünki yeryüzüne yakın maden kaynaklarını açımasız bir hırsla tüketmeye devam ediyoruz. Bunun hızının düşürülmesi ve bir açıdan önlenmesi yalnızca geri dönüşüm ile mümkündür.
Çünki insan tüketimine sunulan ürünler içerisindeki doğal elementler saf alaşım yada bileşik olarak bulunur ve kullanım ömrü tamamlandıktan sonra geri dönüşüm yapıldıklarında çok yüksek oranda yeniden hammadde olabilirler, yani 100 birim atık üzerinden elde edilebilecek elementlerin en az %90 i geri kazanılabilir ve yeniden hammadde olur. Bu hammadde yeniden endüstri girdisi olur ve yeniden kullanılır. Bu üretim geri dönüşüm tekrar üretim döngüsü dünya için en faydalı çözümdür.
Birçok yüksek çevre bilincine sahip firma her dönem kendilerine geri dönüşüm kaynaklı hammadde kullanım oranı gibi hedefler koymakta ve bu hedefleri yakaladıkca daha büyük hedefler koymaktadır. Bu yaklaşım takdirden fazlasını hak etmektedir.
Büyüyen Elektronik Atık Sorununa Tek Çözüm Geri Dönüşüm!
Hepimiz elektronik atıklarımızın çevreci yöntemler ile geri dönüşümünün yapılmasına azami destek vererek çevrenin korunması için önemli bir destek sağlayabiliriz.
