ISA Eklenti Kartı Hurdaları ve Geri Dönüşümü

Giriş

ISA Eklenti Kartı Hurdaları , Bilgisayar teknolojilerinin gelişim süreci, eski nesil donanımların zamanla işlevini yitirerek hurda haline gelmesine neden olmuştur. Bu donanımların başında ise ISA (Industry Standard Architecture) eklenti kartları gelir. 1980’lerin sonlarından itibaren masaüstü bilgisayarlarda yaygın olarak kullanılan bu kartlar, günümüz teknolojisine göre oldukça ilkel kalsa da, barındırdığı elektronik bileşenler nedeniyle geri dönüşüm açısından hâlâ değerlidir.

ISA Kart Nedir?

ISA (Industry Standard Architecture), 1981 yılında IBM tarafından geliştirilen ve PC’lerde donanım genişlemesi amacıyla kullanılan bir veri yolu standardıdır. Başlangıçta 8-bit olarak tasarlanan ISA, daha sonra 1984 yılında IBM AT ile birlikte 16-bit versiyona kavuşmuştur. 1990’lara kadar yaygın biçimde kullanılan bu kartlar, ses kartı, ekran kartı, ağ kartı gibi birçok donanımın anakarta takılmasını sağlamıştır.

ISA Kartların Kullanım Alanları

ISA kartlar, aşağıdaki bileşenlerin bilgisayara eklenmesini mümkün kılmıştır:

Ses kartları
Ekran kartları
SCSI kontrol kartları
Ağ arabirim kartları (NIC)
Modemler
Genişleme portları

ISA Kartların Hurda Haline Gelme Süreci

Teknolojik Eskime

Bilgisayar teknolojilerinin baş döndürücü hızla gelişmesi, ISA gibi eski arabirimlerin yerini daha hızlı ve kararlı çözümlere bırakmasına neden olmuştur. PCI, AGP ve daha sonra PCI Express gibi veri yollarının yaygınlaşmasıyla ISA kartlar demode hale gelmiştir.

Donanım Uyumsuzluğu

Yeni anakartlar ISA slotlarını desteklemediği için bu kartlar artık modern sistemlerde kullanılamaz durumdadır. Bu da ISA kartların işlevini kaybetmesine ve hurda olarak değerlendirilmesine yol açmıştır.

Kurumsal ve Kamu Kuruluşlarının Atıkları

Kamu kurumları, eski bilgisayar altyapılarını yeniledikçe büyük miktarda ISA kartlı sistemleri hurdaya ayırmaktadır. Özellikle arşivlerde yıllarca saklanan bu donanımlar, geri dönüşüm açısından ciddi bir potansiyel taşır.

ISA Eklenti Kartlarının Fiziksel Yapısı ve İçeriği

Temel Bileşenler

Bir ISA eklenti kartı tipik olarak şu malzemeleri içerir:

Bakır yollar (PCB – baskılı devre kartı)
Seramik, plastik veya metal kasalı entegre devreler
Altın kaplamalı konnektör pinleri
Kapasitörler, dirençler, transistörler
Kurşun ve kalay alaşımlı lehimler

Geri Dönüşüm Açısından Değerli Metaller

ISA kartlar, içerdiği bazı kıymetli metallerle geri dönüşüm pazarında ekonomik değer taşır:

Altın: Bağlantı pinlerinde ve entegre devre içlerinde bulunur.
Gümüş: Bazı lehim noktalarında ve iletken hatlarda kullanılmış olabilir.
Bakır: PCB katmanlarında ve güç iletim hatlarında yaygındır.
Kurşun ve kalay: Lehimleme işlemlerinde kullanılmıştır.

ISA Eklenti Kartı Hurdalarının Toplanması

Bireysel Kullanıcılar

Ev kullanıcıları, eski bilgisayarlarını atarken ISA kartları da beraberinde hurdaya çıkarır. Bu nedenle e-atık toplama kampanyaları, bu tür donanımların toplanması açısından önemlidir.

Kurumsal Envanterler

Eski sunucular, terminaller ve masaüstü bilgisayarlar hâlâ birçok kurumun depolarında yer almaktadır. Bu donanımların geri dönüşüm tesislerine ulaştırılması, ISA kartların ekonomik olarak değerlendirilmesini sağlar.

Elektronik Atık Toplama Merkezleri

Türkiye’de de birçok şehirde bulunan e-atık toplama merkezleri, ISA gibi eski eklenti kartlarını kabul etmektedir. Bu kartlar ayrıştırılarak geri dönüştürülmek üzere lisanslı tesislere gönderilir.

ISA Eklenti Kartlarının Geri Dönüşüm Süreci

Ön Ayırma

Geri dönüşüm tesisine ulaşan ISA kartları öncelikle diğer elektronik bileşenlerden ayrıştırılır. Bu aşamada elle ayıklama yapılabilir.

Parçalama (Shredding)

Kartlar mekanik kırıcılar yardımıyla küçük parçalara ayrılır. Bu işlem, metal ve plastik ayrımı yapılabilmesini kolaylaştırır.

Kimyasal veya Termal İşlem

Altın ve gümüş gibi değerli metallerin çıkarılması için siyanür, nitrik asit veya elektroliz yöntemleri uygulanır.
Bakır geri kazanımı için asitle çözümlenme veya elektrolitik yöntemler kullanılır.

Metal Ayrıştırma

Elektromanyetik ve eddy current ayırıcılar sayesinde bakır, demir, alüminyum ve diğer metaller ayrılır. Bu metaller daha sonra eritilerek yeniden kullanılmak üzere hammadde haline getirilir.

Çevresel Etkiler ve Sürdürülebilirlik

Elektronik Atıkların Doğaya Etkisi

Kurşun, civa ve kadmiyum gibi ağır metaller toprağa karışarak yer altı sularını zehirleyebilir.
Yanlış şekilde yakılan ISA kartları, atmosferde dioksin ve furan gibi zehirli gazların açığa çıkmasına neden olabilir.

Geri Dönüşümün Katkısı

Doğal kaynakların korunması sağlanır.
Enerji tüketimi azaltılır.
Atık hacmi minimize edilir.
İstihdam yaratılır ve hurda ekonomisi canlandırılır.

ISA Kart Hurda Fiyatları

Fiyatı Etkileyen Unsurlar

Altın miktarı
Kart üzerindeki entegre sayısı
Bakır yüzdesi
Fiziksel durum (yıpranma, oksitlenme)

ISA Kart Geri Dönüşümünde Dikkat Edilmesi Gerekenler

Lisanssız tesislerden uzak durulmalı
Kimyasal yöntemler yalnızca izinli işletmelerde uygulanmalı
İş güvenliği önlemleri (maske, eldiven, havalandırma) alınmalı
Elektronik atık yönetimi mevzuatına uygun hareket edilmeli

Türkiye’de Elektronik Kart Geri Dönüşüm Politikaları

Mevzuat

Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği
Çevre Kanunu ve ilgili tüzükler
Geri kazanım katkı payı uygulamaları

Lisanslı Tesisler

Türkiye genelinde birçok lisanslı elektronik atık geri dönüşüm firması, ISA kart gibi e-atıkları profesyonel şekilde işleyecek altyapıya sahiptir.

ISA eklenti kartları, bilgisayar tarihinin önemli bir parçası olmanın ötesinde, geri dönüşüm açısından da önemli bir kaynak niteliğindedir. Her ne kadar teknolojik olarak devrini tamamlamış olsa da içerdiği kıymetli metaller, çevresel etkileri ve geri dönüşüm potansiyeli nedeniyle bu kartların toplanması ve doğru şekilde geri kazandırılması büyük önem taşır. Bilinçli bir toplum ve sürdürülebilir bir gelecek için, ISA kart hurdalarının doğru yönetimi hayati bir adımdır.